झाडे आणि वनस्पतींमध्ये अनेक औषधी गुणधर्म आहेत, ज्यामुळे त्यांची फुले, बिया, पाने, डहाळ्या आणि मुळे शतकानुशतके आयुर्वेदात औषध म्हणून वापरली जात आहेत. लाजाळू ही देखील या औषधी वनस्पतींपैकी एक आहे. लाजाळूचा उपयोग आयुर्वेदिक औषध म्हणून अनेक समस्यांना तोंड देण्यासाठी केला जातो. परंतु हा कोणत्याही समस्येवर हा अचूक उपाय नाही. पण लाजाळू वनस्पतीचा उपयोग काय आहे हे आपण जाणून घेवूया. (From diabetes to menstrual cramps know about medicinal properties of lajalu )
लाजाळू म्हणजे काय
लाजाळू ही एक प्रकारची वनस्पती आहे, ज्याला लाजवंती असेही म्हणतात. या वनस्पतीला इंग्रजीत टच मी नॉट असे म्हणतात. त्याचे वैज्ञानिक नाव मिमोसा पुडिका आहे. ही एक बारमाही वनस्पती आहे, जी वर्षभर हिरवीगार राहू शकते. या वनस्पतीचा स्वभाव लाजाळू आहे. म्हणूनच या वनस्पतीला स्पर्श केल्यावर ती कोमेजून जाते. या वनस्पतीची पाने आणि बिया त्यांच्या विशेष औषधी गुणधर्मामुळे अनेक प्रकारची औषधे बनवण्यासाठी वापरली जातात.
लाजाळूचे औषधी गुणधर्म
एंटी-अस्थमेटिक
एनाल्जेसिक
एंटीडिप्रेसेंट
वाउंड हीलिंग
ड्यूरेटिक
एंटीफर्टिलिटी
एंटीवेनम
एंटीमाइक्रोबियल
एंटीफंगल
एंटीवायरल
लाजाळूचे फायदे
ताण कमी करते
तणाव कमी करण्यासाठी लाजाळूचा वापर केला जाऊ शकतो. एनसीबीआय (नॅशनल सेंटर फॉर बायोटेक्नॉलॉजी इन्फॉर्मेशन) च्या वेबसाइटवर प्रकाशित झालेल्या संशोधनानुसार, मिमोसाच्या एसीटेट अर्कमध्ये चिंताविरोधी, नैराश्यविरोधी आणि स्मरणशक्ती वाढवणाऱ्या क्रिया आहेत. या क्रियाकलापांमुळे चिंता आणि नैराश्यापासून आराम मिळू शकतो, ज्यामुळे तणावाची समस्या देखील कमी होऊ शकते.
मधुमेहामध्ये उपयुक्त
लाजाळूचे फायदे मधुमेहाच्या रुग्णांसाठीही खूप फायदेशीर ठरू शकतात. युनायटेड स्टेट्स डिपार्टमेंट ऑफ एग्रीकल्चर (USDA) च्या वेबसाइटवर दिलेल्या माहितीनुसार, लाजवंतीमध्ये मधुमेहविरोधी गुणधर्म आहेत. या गुणधर्मामुळे, ही वनस्पती मधुमेहाच्या जोखमीपासून संरक्षण करण्यासाठी कार्य करू शकते. त्याच वेळी लाजाळूमध्ये असलेले अँटी-डायबेटिक गुणधर्म रक्तातील ग्लुकोज कमी करण्यासाठी काम करू शकतात.
जखमेच्या उपचारांसाठी
वाळलेल्या लाजाळूच्या फायद्यांमध्ये जखम भरणारे गुणधर्म देखील समाविष्ट आहे. एनसीबीआयच्या वेबसाइटवर प्रसिद्ध झालेल्या वैद्यकीय संशोधनात याची पुष्टी झाली आहे. संशोधनानुसार, लाजवंतीमध्ये जखम भरण्याची क्रिया देखील असते. ही वनस्पती त्वरीत जखमा भरण्याचे काम करू शकते. यासाठी तुम्ही एरंडेल तेलात लाजाळूच्या मुळाची पेस्ट करून कापलेल्या जखमेवर लावू शकता.
सांधेदुखी कमी करते
सांधेदुखीचे एक संधिवात आहे. एका वैज्ञानिक संशोधनात असे दिसून आले आहे की लाजाळू सांधेदुखीची लक्षणे कमी करण्यासाठी कार्य करू शकते, ज्यामुळे सांधेदुखी कमी करण्यावर सकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.
मासिक पाळीसाठी
मासिक पाळीशी संबंधित समस्या दूर करण्यासाठी लाजाळू उपयुक्त भूमिका बजावू शकते. या संदर्भात प्रसिद्ध झालेल्या वैज्ञानिक अभ्यासातही याचा उल्लेख आहे. संशोधनाने असे सुचवले आहे की मासिक पाळीच्या समस्या दूर करण्यासाठी त्याची मुळे वापरली जाऊ शकतात.
मूळव्याध साठी
मुळव्याधच्या समस्येने त्रस्त असलेल्या व्यक्तीसाठी लाजाळूचे फायदे दिसून येतात. लाजवंतीची पाने मूळव्याधसाठी पारंपारिक उपचार म्हणून वापरली जाऊ शकतात. लाजवंतीचे नाव हेमोरायॉइडल (मूळव्याध प्रतिबंधक गुणधर्म) असलेल्या वनस्पतींच्या यादीत समाविष्ट आहे.
पोटदुखीपासून आराम
जर एखाद्याला पोटदुखीचा त्रास होत असेल तर त्याच्यासाठी लाजाळूचा वापर उपयुक्त ठरू शकतो. एनसीबीआयच्या वेबसाइटवर प्रसिद्ध झालेल्या एका संशोधनातून याची पुष्टी झाली आहे. तज्ञांच्या मते, लाजाळूमध्ये वेदनाशामक गुणधर्म आहेत, जे वेदना कमी करण्यासाठी कार्य करू शकतात . पोटदुखीमध्ये लाजाळूची पाने आणि मध यांची पेस्ट रिकाम्या पोटी घेण्याचा सल्ला दिला जातो.
निद्रानाश दूर करण्यासाठी
निद्रानाशाच्या समस्येपासून मुक्त होण्यासाठी लाजाळूचा वापर फायदेशीर ठरू शकत. तज्ञांच्या मते, याचा उपयोग निद्रानाशासाठी पारंपारिक उपचार म्हणून केला जाऊ शकतो. खरं तर, यात चिंता-विरोधी आणि उदासीनताविरोधी प्रभाव आहेत, जे चिंता आणि नैराश्य कमी करून मन शांत ठेवू शकतात. चिंता आणि नैराश्याच्या स्थितीत व्यक्ती नीट झोपत नाही. अशा परिस्थितीत या समस्येपासून आराम मिळाल्यास चांगली झोप येऊ शकते.
अतिसारावर उपचार
अतिसार ही अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये वारंवार शौचास येऊ शकतो. या समस्येमध्ये देखील लाजाळूमुळे फायदे आराम मिळू शकते. एका वैज्ञानिक अभ्यासानुसार, मिमोसाच्या पानांच्या इथेनोलिक अर्कामध्ये अतिसार विरोधी गुणधर्म आहेत, जे अतिसाराची समस्या कमी करण्यासाठी कार्य करू शकतात.
केस गळणे कमी करते
जर एखाद्याचे केस खूप गळत असतील तर केस गळणे कमी करण्यासाठी लाजाळूचा वापर केला जाऊ शकतो. एनसीबीआयच्या वेबसाइटवर प्रकाशित केलेल्या संशोधनात असे म्हटले आहे की लाजाळू हे अलोपेसियाच्या उपचारात फायदेशीर ठरू शकते. अलोपेसिया ही एक समस्या आहे ज्यामध्ये केस खूप गळू लागतात. याउलट, लाजाळूच्या बिया आणि इतर वनस्पतींच्या काही भागांमध्ये मिमोन्सीन (अमीनो आम्ल) असते, जे केस गळतीसाठी ओळखले जाते. पण लाजाळूचा वापर करण्यापुर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
लाजाळू वापरण्याची योग्य पद्धत
लाजाळूंच्या पानांचा रस पिऊ शकतो.
लाजाळूवर आधारित कॅप्सूलही येतात, त्या डॉक्टरांच्या सल्ल्याने घेता येतात.
त्याची मुळे आणि पानांची पूड दुधात मिसळून प्यावी.
लाजाळूच्या रसात मध आणि काळी मिरी मिसळून सेवन करता येते.
त्याच्या पानांपासून बनवलेली पेस्टही जखमेवर लावता येते.
लाजाळूची पाने, फुले, मुळे आणि देठापासून सुरुवात करून सर्व उपयुक्त आहेत. त्याच्या पानांप्रमाणेच लाजवंतीच्या बिया खाण्याचे फायदेही अनेक आहेत. ही एक औषधी वनस्पती आहे, त्यामुळे तिचा नेहमी मर्यादित प्रमाणात वापर करा. याद्वारे शरीर निरोगी ठेवता येते आणि वर सांगितलेले फायदे मिळू शकतात. परंतु या वनस्पतीचा वापर करण्याआधी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
