What Is Menopause : मेनोपॉज हा स्त्रीच्या जीवनाचा एक सामान्य पण महत्वाचा भाग आहे. स्त्रीच्या आयुष्यातील हा असा एक टप्पा आहे, जो मासिक पाळीचा शेवटचा टप्पा मानला जातो. जर तुमची मासिक पाळी थांबली असेल आणि 12 महिने आली नसेल, तर तुम्ही रजोनिवृत्तीच्या टप्प्यात प्रवेश केला आहे. (Symptoms of Menopause how to deal with Menopause period)
वयानुसार महिलांच्या शरीरात विविध हार्मोनल बदल दिसून येतात. मेनोपॉज हा देखील वयानुसार शरीरात होणारा एक प्रकारचा बदल आहे, ज्यानंतर महिलांमध्ये मासिक पाळी येणे बंद होते. सर्वसाधारणपणे, मेनोपॉजचा संबंध स्त्रियांच्या प्रजनन क्षमतेशी देखील असतो. मेनोपॉजच्या टप्प्यावर पोहोचल्यावर महिलांच्या शरीरातील हार्मोनल बदलांमुळे अनेक समस्या निर्माण होतात. 45 ते 55 वयोगटातील स्त्रिया मेनोपॉजच्या टप्प्यावर पोहोचतात.
जेव्हा ही स्थिती येते तेव्हा महिलांना चिडचिड, गरम चमक आणि मूड बदलणे यासारख्या समस्यांना तोंड द्यावे लागते. ही लक्षणे रजोनिवृत्तीच्या 6-7 महिन्यांपूर्वी दिसू लागतात. बहुतेकदा, जेव्हा एखादी स्त्री 45 ते 55 वर्षांची असते तेव्हा असे होते. परंतु प्रत्येक स्त्रीचा रजोनिवृत्तीचा काळ वेगळा असतो आणि त्याची लक्षणेही वेगळी असतात.
रजोनिवृत्ती तीन टप्प्यात होते
- प्री-मेनोपॉज
- मेनोपॉज
- पोस्टमेनोपॉज
मेनोपॉजची लक्षणे सहसा तेव्हा सुरू होतात जेव्हा स्त्रीच्या इस्ट्रोजेनची पातळी कमी होण्यास सुरुवात होते. हे सहसा मेनोपॉज सुरू होण्याच्या तीन ते पाच वर्षांपूर्वी होते. याला पेरिमेनोपॉज म्हणतात. प्री-मेनोपॉज तुम्ही मेनोपॉजमध्ये प्रवेश करण्यापूर्वी 10 वर्षांपर्यंत सुरू होऊ शकते. कधीकधी, लोक मेनोपॉज आणि प्री-मेनोपॉजमध्ये गोंधळतात.
पेरीमेनोपॉजची काही सामान्य लक्षणे
- हॉट फ्लॅशेस
- रात्रीचा घाम येणे
- योनीमार्गात कोरडेपणा
प्री-मेनोपॉजची लक्षणे सरासरी चार वर्षे टिकू शकतात
मेनोपॉजचे शेवटची लक्षणे किती काळ टिकतात?
याचे स्पष्ट उत्तर देणे कठीणच आहे. कारण पेरीमेनोपॉज 10 वर्षांपर्यंत टिकू शकतो. दुसरीकडे, जेव्हा तुम्ही मेनोपॉजमध्ये प्रवेश करता तेव्हा तुम्हाला 12 महिने मासिक पाळी येत नाही. तुम्ही एकही कालावधी अनुभवल्याशिवाय 12-महिन्यांचे मार्क पार केले असल्यास, आश्चर्यचकित होऊ नका कारण तुम्ही मेनोपॉजनंतरचा टप्पा पार केलेला असतो!
मेनोपॉजविषयी स्त्रियांमध्ये कोणते गैरसमज आहेत, याविषयी स्त्रीरोगतज्ज्ञ डॉ. निखिल दातार यांनी ‘लोकसत्ता’ला दिलेल्या माहितीनुसार, मेनोपॉजची लक्षणे सरासरी 4.5 वर्षे टिकतात. स्त्रीच्या शेवटच्या पिरियड्सचा कालावधी बदलू शकतो. परंतु तुम्ही मासिक पाळीशिवाय 12 महिन्यांचा टप्पा पार करता त्याला पोस्टमेनोपॉज म्हणतात.
मेनोपॉजची काही लक्षणे
- अचानक ताप येणे
- योनीमार्गात बदल
- रात्री घाम येणे
- भावनिक बदल
- झोपेचा त्रास
- थंडी वाजून येणे
प्री-मेनोपॉजमध्ये, तुम्हाला स्तनाची कोमलता, जड किंवा हलका काळ, कोरडी त्वचा, डोळे किंवा तोंड आणि मासिक पाळीच्या आधीचे सिंड्रोम (पीएमएस) बिघडू शकते. तुम्हाला याचा त्रास होवू शकतो ही सर्व लक्षणे तुमच्या रजोनिवृत्तीनंतरच्या वर्षांपर्यंत राहू शकतात. याशिवाय वजन वाढणे, डोकेदुखी, फास्ट हार्टबीट, केस गळणे, तसेच स्नायू आणि सांधेदुखीचे प्रमाण सामान्य आहे. तुमच्या पेरीमेनोपॉज दरम्यान तुम्हाला यापैकी कोणतीही अतिरिक्त लक्षणे जाणवू शकतात, परंतु सामान्यतः पेरीमेनोपॉजच्या सुरूवातीस गरम चमक दिसून येते.
आता जाणून घ्या मेनोपॉजच्या लक्षणांना कसे सामोरे जावे
मेनोपॉज आणि प्री-मेनोपॉज दरम्यान महिलांनी त्यांच्या आरोग्याची काळजी घेतली पाहिजे हीच काळजी घेण अनेक महिला विसरतात. पण याच काळात शरीरातील हार्मोनल बदलांमुळे तुम्हाला अनेक समस्या डोकं वर काढतात. त्यामुळे त्यामुळे होणार्‍या समस्या टाळण्यासाठी खाण्यापिण्याची आणि जीवनशैलीची काळजी घ्यायला हवी. प्री-मेनोपॉज आणि मेनोपॉजच्या काळात महिलांनी सकस, संतुलित आणि पौष्टिक आहार घेण गरजेचं आहे. या दरम्यान कार्बोहायड्रेट्स, प्रोटीन्स आणि व्हिटॅमिन्स इत्यादींचे सेवन केले पाहिजे. याशिवाय, चांगली झोप आणि रोजचा व्यायाम करून, यामुळे तुम्हाला समस्या येत नाहीत.
डॉक्टरांशी चर्चा करा आणि काळजी घ्या
मेनोपॉजच्या लक्षणांवर अनेक प्रकारे उपचार केले जातात. प्रामुख्याने औषधोपचार आणि जीवनशैलीतील बदलांमुळे. जीवनशैलीतील बदलांमध्ये मसालेदार पदार्थ टाळणे, कॅफिन, धूम्रपान, मद्यपान आणि तणाव यांचा समावेश होतो. या सर्व क्रिया गरम चमकांना चालना देतात. निरोगी आहार घेणे आणि शारीरिकरित्या सक्रिय राहणे रजोनिवृत्तीच्या अनेक लक्षणांचा सामना करण्यास मदत करू शकते. यामध्ये वजन वाढणे आणि मूड बदलणे यांचा समावेश होतो. परंतु जर तुमच्या मेनोपॉजच्या लक्षणांमुळे काळजी वाटत असेल किंवा तुमच्या जीवनाच्या गुणवत्तेवर नकारात्मक परिणाम झाला, तर कृपया तुमच्या डॉक्टरांशी चर्चा करा आणि काळजी घ्या!
