Male Menopause : तुम्ही महिलांमध्ये मेनोपॉजबद्दल अनेकदा ऐकले असेल किंवा वाचले असेल, परंतु तुम्हाला माहित आहे का की पुरुषांनाही स्त्रियांप्रमाणेच मेनोपॉज येतो. हे ऐकून अनेकांना आश्चर्य वाटेल, पण हे सत्य आहे. पुरुषांच्या मेनोपॉजला सामान्य भाषेत एंड्रोपॉज म्हणतात. (what are male Menopause symptoms of andropause?)
ज्याप्रमाणे 45 वर्षांच्या वयानंतर महिलांमध्ये रजोनिवृत्तीची स्थिती उद्भवते, त्याचप्रमाणे पुरुषांमध्येही रजोनिवृत्ती येते, ज्याला पुरुष मेनोपॉज म्हणजेच एंड्रोपॉज म्हणतात. स्त्रिया आणि पुरुष दोघांमध्ये वाढत्या वयात हार्मोनल बदल होतात. स्त्रियांमध्ये, मेनोपॉजमुळे प्रजनन क्षमता संपते आणि पुरुषांमधील हळूहळू कमी होते.
मेनोपॉज स्त्रियांमध्ये मासिक पाळी बंद होण्याची स्थिती आहे, जी प्रत्येक स्त्रीयांच्या 50व्या वयानंतर येते. पुरुषांसाठी, मेनोपॉज हा शब्द काहीवेळा वृद्धत्वामुळे टेस्टोस्टेरॉनच्या पातळीत घट होण्यासाठी वापरला जातो. जो साधारणपणे 50 वर्षांनंतर पुरुषांमध्ये दिसून येते. वयानुसार पुरुषांच्या टेस्टोस्टेरॉनची पातळी दरवर्षी सरासरी 1 टक्क्यांनी कमी होते, जे मेनोपॉजचे प्रमुख कारण आहे.
पुरुषांमध्ये टेस्टोस्टेरॉन हे हार्मोन ठराविक वयानंतर कमी होण्यास सुरुवात होते, ज्यामुळे शारीरिक, लैंगिक आणि मानसिक समस्या उद्भवू शकतात. युरोपियन युरोलॉजी ओपन सायन्समधील अहवालानुसार, वाढत्या वयाबरोबर, पुरुषांमध्ये रक्ताभिसरण, जैविक दृष्ट्या उपलब्ध टेस्टोस्टेरॉनमध्ये हळूहळू घट होत आहे. सीरम टेस्टोस्टेरॉनच्या पातळीत घट वयाच्या 30 नंतर अंदाजे 1% दराने होते असे मानले जाते आणि सामान्यतः 50 वर्षानंतर लक्षणीय घट होते. एन्ड्रोपॉजला वृद्ध पुरुषांमध्ये उशीरा सुरू होणारा हायपोगोनॅडिझम/अँड्रोजन घट म्हणूनही ओळखले जाते.
एंड्रोपॉज सर्व पुरुषांमध्ये आढळत नाही. यामुळे पुरुषांची प्रजनन क्षमता पूर्णपणे थांबत नाही. हे सामान्यतः लठ्ठ असलेल्या पुरुषांमध्ये दिसून येते. टेस्टोस्टेरॉन हा एक महत्त्वाचा पुरुष लैंगिक हार्मोन्स आहे, जो पुरुष प्रजननक्षमतेच्या नियमनात महत्त्वाची भूमिका बजावतो. टेस्टोस्टेरॉन हार्मोनची वाढलेली किंवा कमी झालेली पातळी पुरुषांवर अनेक प्रकारे परिणाम करू शकते. एंड्रोपॉज वाढवणारे काही घटक आपण जाणून घेवूया.
- टेस्टिक्युलर इजा
- पिट्यूटरी ग्रंथी समस्या
- लठ्ठपणा
- अंडकोष संसर्ग
- किडनी रोग
- मधुमेह
- काही औषधे
- क्लाइनफेल्टर सिंड्रोम सारखे अनुवांशिक रोग
पुरुषांमधील मेनोपॉजची लक्षणे (Menopause symptoms in men)
पुरुष त्यांच्या जीवनातील बदल पाहून मेनोपॉज ओळखू शकतात. थकवा, लैंगिक आवड कमी होणे, निद्रानाश, वजन वाढणे, स्नायू कमकुवत होणे, केस गळणे, कामवासना कमी होणे, छातीत अस्वस्थता, कमकुवत हाडे, कधीकधी शुक्राणूंची संख्या कमी होणे किंवा प्रजनन क्षमता कमी होणे ही पुरुषांना मेनोपॉजची लक्षणे दिसतात.
पुरुषांमध्ये रजोनिवृत्तीची कारणे (Causes of Menopause in Men)
काहीवेळा, अनुवांशिक कारणांमुळे तसेच मधुमेह, एचआयव्ही, फुफ्फुसाचा आजार, दाहक संधिवात किंवा मूत्रपिंडाचा आजार यासारख्या दीर्घकालीन आजारामुळे पुरुषांची रजोनिवृत्ती लवकर सुरू होऊ शकते.
पुरुषांचा मेनोपॉजपासून बचाव कसा करता येईल (How to protect men from menopause)
मेनोपॉज दरम्यान टेस्टोस्टेरॉन रिप्लेसमेंट थेरपीच्या मदतीने त्याची लक्षणे सुधारली जाऊ शकतात.
कुटुंबातील सदस्याला मेनोपॉज संबंधित कोणतीही लक्षणे आढळल्यास, लाजू नका आणि ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
- सकस आहार घ्या
- नियमित व्यायाम करा
- पुरेशी झोप घ्या
- तणाव कमी करा
- धूम्रपान आणि अल्कोहोल सोडण्याचा प्रयत्न करा.
- ध्यान करा.
लक्षात ठेवा, एंड्रोपॉज ही एक सामान्य समस्या आहे जी पुरुषांमध्ये वृद्धत्वामुळे उद्भवते. अशा वेळी घाबरून जाण्याची गरज नाही. आपल्याला काही समस्या असल्यास, उपचार आणि सल्ल्यासाठी एंड्रोलॉजिस्टचा सल्ला घ्या.
